Bigos to jedno z najbardziej charakterystycznych dań polskiej kuchni, często nazywane "polskim daniem narodowym". Jest to potrawa o bogatej historii i wyjątkowym smaku, która od wieków gości na polskich stołach zarówno w domach, jak i na dworach szlacheckich.
Historia bigosu
Pochodzenie bigosu sięga czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Badacze polskiej kuchni są zgodni, że słowo "bigos" prawdopodobnie pochodzi od niemieckiego "begossen", co oznacza "podlany" lub "podlewany", co odnosi się do techniki przygotowywania tego dania.
Początkowo bigos był potrawą myśliwską, stąd jego druga nazwa - "bigos myśliwski". Przygotowywano go podczas polowań, gdy trzeba było zagospodarować mięso upolowanych zwierząt. Pierwsze wzmianki o bigosie pochodzą z XVII wieku, choć receptura z pewnością ewoluowała przez wieki.
Ciekawostką jest to, że bigos pojawia się w polskiej literaturze, m.in. w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, gdzie autor poświęca wiele wersów opisowi tej potrawy:
"W kociołkach bigos grzano; w słowach wydać trudno
Bigosu smak przedziwny, kolor i woń cudną;
Słów tylko brzęk usłyszy i rymów porządek,
Ale treści ich miejski nie pojmie żołądek."
Tradycyjny przepis na bigos
Składniki:
- 1 kg kapusty kiszonej
- 0.5 kg kapusty białej świeżej
- 500 g różnego mięsa (wołowina, wieprzowina, dziczyzna)
- 200 g kiełbasy wędzonej
- 100 g boczku wędzonego
- 50 g suszonych grzybów (najlepiej borowików)
- 2 średnie cebule
- 2 jabłka (kwaśne odmiany)
- 5 ziaren ziela angielskiego
- 3 liście laurowe
- 1 łyżka majeranku
- 1 łyżeczka kminku
- Sól i pieprz do smaku
- 2 łyżki koncentratu pomidorowego
- Szklanka czerwonego wytrawnego wina (opcjonalnie)
- Kilka suszonych śliwek (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
- Grzyby suszone zalej wrzątkiem i odstaw na około 30 minut do namoczenia.
- Kapustę kiszoną odciśnij z nadmiaru soku i posiekaj. Jeśli jest bardzo kwaśna, możesz ją przepłukać wodą.
- Kapustę świeżą poszatkuj drobno.
- Mięso pokrój w kostkę i podsmaż na patelni z dodatkiem oleju do zrumienienia.
- Na osobnej patelni podsmaż pokrojony w kostkę boczek, dodaj posiekaną cebulę i smaż, aż się zeszkli.
- W dużym garnku połącz kapustę kiszoną i świeżą, dodaj wodę tak, aby przykryła kapustę, i gotuj na małym ogniu około 30 minut.
- Dodaj podsmażone mięso, boczek z cebulą, pokrojoną w kostkę kiełbasę, namoczone i posiekane grzyby wraz z wodą, w której się moczyły.
- Dodaj liście laurowe, ziele angielskie, kminek, majeranek, sól i pieprz.
- Obrane jabłka zetrzyj na tarce o grubych oczkach i dodaj do bigosu.
- Dodaj koncentrat pomidorowy i ewentualnie wino i suszone śliwki.
- Gotuj całość na małym ogniu, mieszając od czasu do czasu, przez około 1-2 godziny.
- Bigos najlepiej smakuje odgrzewany kilka razy, więc warto przygotować go dzień przed podaniem.
Dlaczego bigos smakuje lepiej po kilku dniach?
Jest kilka powodów, dla których bigos zyskuje na smaku po wielokrotnym odgrzewaniu:
- Składniki mają więcej czasu, aby "przegryzły się" i połączyły swoje smaki.
- Mięso staje się bardziej miękkie i absorbuje aromaty ziół i przypraw.
- Kapusta kiszona traci część swojej kwasowości i lepiej komponuje się z pozostałymi składnikami.
- Suszone grzyby i śliwki oddają więcej swojego aromatu.
Tradycyjnie, bigos przygotowywano w dużych ilościach i odgrzewano przez kilka dni, a nawet tygodni w zimie, co pozwalało na rozwój i pogłębienie smaku.
Regionalne warianty bigosu
W zależności od regionu Polski, bigos może różnić się składnikami i metodą przygotowania:
- Bigos litewski - z dodatkiem śliwek, rodzynek i miodu
- Bigos staropolski - z dużą ilością różnych rodzajów mięs i kiełbas
- Bigos myśliwski - z dodatkiem dziczyzny
- Bigos postny - bez mięsa, z większą ilością grzybów, przygotowywany na Wigilię
Niezależnie od wariantu, bigos pozostaje jednym z najbardziej charakterystycznych dań polskiej kuchni, łączącym w sobie różnorodne smaki i aromaty. Jest to danie, które najlepiej oddaje istotę polskiej tradycji kulinarnej - połączenie smaków słodkich, kwaśnych i słonych, wykorzystanie sezonowych składników oraz długie, powolne gotowanie, które pozwala na rozwinięcie pełni smaku.
Powrót do blogu